1-      COĞRAFİ İŞARET TESCİLİ İÇİN ÖNEMLİ BİLGİLER

Coğrafi işaret i: Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle, kökenin bulunduğu yerle

( alan, bölge, şehir vb.) özdeşleşmiş bir ürüne verilen işarettir.

Coğrafi işaretler Menşe Adı ve Mahreç İşareti olmak üzere ikiye ayrılır.

Menşe Adı: Coğrafi işaret korumasına konu edilen ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer aşamalarının  tamamı, kökenin bulunduğu coğrafi alanda ( kaynağında) gerçekleşmek zorunda ise bu ürüne verilecek coğrafi işarete “menşe adı” denir. Menşe adı, menşe adına konu ürünün tamamı ile tanımlanan yerde üretilmiş olmasını gerektirir.

Ürünler ait oldukları coğrafi bölgenin dışında üretilemezler. Çünkü ürünün asıl özelliği, ait olduğu yöre içinde üretilmesinden kaynaklanmaktadır, değer kazanmaktadır.

(Malatya Kayısısı, Eskişehir Lületaşı, Van Otlu Peyniri,  Erzincan Tulum Peyniri, Ege Pamuğu, Elazığ Öküzgözü Üzümü, Anzer balı vb. )

Mahreç İşareti: Ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri, kökenin bulunduğu ve sınırları belirlenmiş coğrafi alanda gerçekleşmek zorunda ise bu durumdaki coğrafi işaretlere  "mahreç işareti" denir.

Mahreç işaretine konu olan ürünün özelliklerinden en az birinin o yöreden kaynaklanması şartıyla, o yöre veya bölge dışında da üretilebilmesi mümkündür. Bu üretimde, kökenin bulunduğu coğrafi bölgeye ait üretim yöntemlerinin aynen kullanılması ve ürünün kalite standartının aynı olması şarttır.

(Maraş Dondurması, Damal Bebeği, Trabzon Ekmeği, Isparta Halısı, Siirt Battaniyesi, Adana Kebabı, Çorum Leblebisi vb. )

Coğrafi işaretlerin korunmasındaki amaç, özellikle kırsal bölgelerdeki tarımsal ürün, el sanatları veya  yöreye özgü belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasını sağlamaktır. Bu ürünler o bölgeye hem ticari hem de manevi bir değer kazandırmaktadır.

Neden Coğrafi İşaret Tescili?

1. Coğrafi işarete konu ürünün kalitesinin korunması ve belli bir standartta üretiminin sağlanması.
2. Coğrafi işaret konusu yörede üretim yapanların, tescilin sağladığı korumadan öncelikli olarak yararlanmalarını sağlamak.

555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında K.H.K’ye göre Coğrafi İşaret Tescili başvurusunda bulunabilecek kişiler;

1.     Ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler.

2.     Tüketici dernekleri.

3.     Konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşları.

Coğrafi İşaret Başvurusunda gerekli evraklar

- Başvuru sahibinin kimliği ve ürünün üreticisi ( gerçek veya tüzel kişiler, tüketici dernekleri, ürün ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşlarından hangisine aitse ) hakkında bilgi ve belgeler.

-Menşe ad veya mahreç işarete konu ürünün adı.

- Ürünün tanımı (fiziksel, kimyasal ve benzeri ayırt edici özellikleri)

- Üretim tekniği ve şartlarına ilişkin bilgi ve belgeler.

  (Bunları kanıtlayıcı, uzman kuruluşların görüşlerinin bulunması gerekmektedir.Bu amaçla, varsa daha önce ürünle ilgili yapılmış bilimsel çalışmaların eklenmesi gerekmektedir, yoksa TPE  üniversiteler, Tarım Bakanlığı gibi uzman kuruluşlardan böyle bir çalışmayla başvurunun  yapılmasını talep edecektir).

- Ürünle ilgili tescil edilmek istenen işaretin coğrafi işaret tanımına uygunluğunu kanıtlayan bilgiler.
- Ürünün menşe adı ya da mahreç işareti tanımının hangisine uyduğunu gösterir bilgi ve belgeler
- Üretim alanının sınırlarını açıkça tanımlayan bilgi, belge ve gerekiyorsa harita
- Coğrafi işaretin kullanım biçimi (Markalama, etiketleme veya işaretleme usullerinden uygun olanı seçilecektir.)
- Söz konusu ürünün denetim biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgiler.

       Başvurunun ardından Türk Patent Enstitüsü gerekli incelemeleri yapar, varsa eksiklikleri bildirir. Gerekli görürse üniversitelerden, bağımsız özel kuruluşlar veya kamu kuruluşlarından  ürün hakkında detaylı inceleme ve bilgi isteyebilir.

Uygun bulunan başvuru Resmi Gazete ile Yüksek tirajlı iki ulusal ve bir yerel gazetede ilan edilmek suretiyle yayınlanır. İlan süresi 6 aydır, bu süreçte 3. şahıslar tarafından itiraz gelebilir.

Kamu kurum ve kuruluşları itiraz ücreti ödemezler. Hakkında itiraz yapılan başvuru için, başvuru sahibinin de karşı görüşü alındıktan sonra konuda uzman, tarafsız kurum ve kuruluşlardan görüş alınır. Türk Patent Enstitüsü son değerlendirmeyi yaptıktan sonra nihai kararı verir. İtirazın veya başvurunun reddine veya başvurunun kapsamında değişiklik yapılmasına karar verebilir. Başvurunun kapsamında değişiklik yapılmasına karar verilirse başvuru, son durumuyla yeniden yukarıda belirtilen gazetelerde yayımlanır. Bu yayın itiraza açık değildir.

Coğrafi işaret başvurularının tescili, Resmi Gazetede yayın tarihi itibarıyla kesinleşir.

Sürdürülebilir kalite, coğrafi işaret koruma sisteminin esaslı özelliklerindendir. Sürdürülebilir kalitenin sağlanması için de coğrafi işaretlerin kullanımının etkin biçimde denetlenmesi şarttır.